HACCP is een typisch kernproces in de zorg, bestaat uit essentiële activiteiten en/of handelingen die cruciaal zijn voor het goed functioneren daarvan. Kortom, de zorg kan niet zonder HACCP. Kán wellicht wel, maar daar wordt het waarschijnlijk niet beter/veiliger van.
In dit blog duiken we in op de toepassing van HACCP in de zorg, waarbij we ons met name focussen op Verpleeg- en Verzorgingshuizen en Thuiszorgorganisaties (VVT). Daarom hebben we het in dit blog ook over ‘bewoners’ in plaats van ‘cliënten’ en/of ‘patiënten’.
Hoe verbetert toepassing van de HACCP-principes:
- De zorgstandaard
- De gezondheid
- De veiligheid
- En het welzijn van bewoners?
En wat is een slimme manier om de typische HACCP-uitdagingen in een intramurale zorgomgeving aan te pakken? Apprendo Zorg zette het voor je op een rij.
Wat is HACCP?
HACCP is een manier om de veiligheid van voedsel te garanderen, door eventuele gevaren in voedselproductieprocessen op te sporen en te tackelen.
Wist je trouwens dat de NASA HACCP heeft ontwikkeld? Dat gebeurde in de jaren ’60, met als doel de voedselveiligheid voor astronauten te waarborgen. Maar dat terzijde.
Afkorting
HACCP staat voor Hazard Analysis and Critical Control Points, oftewel: Gevarenanalyse en Kritieke Controlepunten (CCP’s).
Doel HACCP
De bedoeling van HACCP is de risico’s met betrekking tot voedselveiligheid zo klein mogelijk te houden. En natuurlijk het liefst om die helemaal weg te nemen – zodat het voedsel door iedereen altijd volledig veilig kan worden geconsumeerd. Met name ook voor bewoners met specifieke wensen en/of allergieën.
HACCP in de intramurale zorg. Daarom.
Bewoners lopen over het algemeen een groter infectierisico, o.a. omdat ze:
- Vaak een verminderde weerstand hebben
- Dicht op elkaar leven
- Met z’n allen veel gebruikmaken van dezelfde faciliteiten
- Met z’n allen met meerdere zorgverleners te maken hebben
Voordelen HACCP in de zorg
Dus als er één sector is waar voedselveiligheidsnormen wel van belang zijn, is het wel de zorg – daar zijn we het allemaal wel over eens.
En daar waar de HACCP op orde is, profiteren zowel de zorgorganisatie als haar cliënten – vaak kwetsbare bewoners – daar zichtbaar van:
- Cliënten in de zin van voedselkwaliteit, een optimale gezondheid en vertrouwen in de zorgorganisatie en haar zorgverleners
- Zorgorganisaties voor het welzijn van haar bewoners, om aan wetgeving te voldoen, verspreiding van ziektes te voorkomen en ter bescherming van hun reputatie/voortbestaan
Specifieker uitgewerkt, heeft toepassing van HACCP in de zorg de volgende voordelen:
- Het voorkomen van besmet voedsel
- Een goede hygiëne in de keuken
- Inzage in je risico’s
- Wettelijk verplichte opvolging
1. Het voorkomen van besmet voedsel
Voedselgerelateerde ziekten ontstaan door het consumeren van besmet voedsel. Denk aan:
- Voedselvergiftiging
Door bacteriën, zoals de salmonella of E. coli bacterie - Voedselinfectie
Door virussen, zoals het rota- of norovirus - Voedselallergie
Voor bepaalde componenten, zoals een pinda- of visallergie - Voedselintolerantie
Door bepaalde componenten, zoals een glutenintolerantie - Voedselvergiftiging
Door ziekmakende stoffen (toxines), geproduceerd door schimmels of bacteriën, zoals de Staphylococcus aureus of Clostridium botulinum
Door de implementatie en opvolging van de HACCP-richtlijnen wordt de kans op besmetting minimaal, waardoor de veiligheid van bewoners – en daarmee ook het woongenot – veel beter geborgd is.
2. Een goede hygiëne in de keuken
HACCP biedt meteen ook een raamwerk – in de vorm van de daarbij gestelde (specifieke zorg)normen – om als zorginstelling aan HACCP te kunnen voldoen, om daarmee de kans op kruisbesmetting en voedsel gerelateerde ziekten zoveel mogelijk te beperken.
3. Inzage in je risico’s
Door per processtap de potentiële gevaren m.b.t. de voedselveiligheid tijdig op te sporen aan de hand van een grondige risicoanalyse, kun je die proactief tackelen. Bijvoorbeeld bij voedselbereiding (o.a. verhitting en kruisbesmetting), voedselopslag (o.a. koeling en houdbaarheid) of persoonlijke hygiëne (o.a. handen wassen en verwondingen) et cetera.
4. Wettelijk verplichte opvolging
Het naleven van de regelgeving met betrekking tot voedselveiligheid is wettelijk verplicht. Die eisen en regels zijn op Europees niveau vastgelegd in verordening (EG) nr. 852/2004 inzake levensmiddelenhygiëne, waarbij elk land in Europa aanvullende, eigen nationale wetten en voorschriften kan hanteren.
Als je als zorginstelling voldoet aan HACCP, dan voldoe je aan de hoogste voedselveiligheidsnormen en lopen je bewoners, gasten en medewerkers minimaal risico. Wel zo’n fijn idee.
Plan. Voer uit. Controleer. En stel bij.
Door daarnaast de bekende PDCA-cyclus toe te passen op het HACCP-systeem, kun je als organisatie niet alleen handhaven, maar ook voortdurend verbeteren.
Klinkt goed? Dat is het ook. En zeker met de juiste tooling ;)
Handige tool voor HACCP
De alles-in-1 facilitymanagement app van Apprendo Zorg is de perfecte oplossing voor je voedselveiligheidsbewaking, RI&E-registratie en HACCP-rapportages.
Daarmee zorg je ervoor dat alles wordt uitgevoerd. Heb je elk proces altijd inzichtelijk. En voldoe je eenvoudig aan de hygiënecode.
Op elke plek, elk moment.
Klantervaring
Nieuw Unicum is een intramurale zorginstelling voor volwassenen met complexe lichamelijke en cognitieve beperkingen, zoals mensen met MS en NAH (niet aangeboren hersenletsel).
Maarten Bijlsma, leidinggevende Facilitaire Zaken bij Nieuw Unicum, vertelt over het belang van HACCP binnen zijn organisatie en hoe Apprendo Zorg – dé alles-in-1 facilitymanagement app voor intramurale zorgorganisaties – hun zorglocaties daarbij ondersteunt.
Bijlsma: ‘Onze bewoners zijn relatief jong, variërend van ongeveer 30 tot 70 jaar. Ondanks de veelal jongere leeftijd dan bij andere intramurale verpleeg- of verzorgingshuizen, zijn ze vaak ook kwetsbaar – door een verzwakt immuunsysteem en/of andere (ziekte gerelateerde) gezondheidsproblematiek.’
Preventie én verbetering
Hij vervolgt: ‘Als zorgorganisatie zijn we niet alleen kien op HACCP, maar willen we ook altijd graag een stap verder gaan. Voor een optimale voedselveiligheid, maar vooral ook in het kader van woongenot en welzijn. Dus dan stellen we onszelf de vraag: hoe kunnen we – naast het borgen van de HACCP-principes – op een slimme manier nóg meer voor onze cliënten betekenen? En hoe kun je tijdige HACCP-checks garanderen en meteen ook eventuele opvolging daarvan organiseren, zonder te veel te moeten registreren?’
Synergie Apprendo, Sir Goodwill en Van Hoeckel
‘Apprendo Zorg is daar – ook in combinatie met de andere partijen waarmee we werken, als je kijkt naar de doelen die we willen bereiken – perfect voor. En, om maar een voorbeeld te noemen, waar je voorheen op zo’n 80 plaatsen in een gebouw moest controleren, doe je dat als leidinggevende nu gewoon via Apprendo. Elke taak of HACCP-check die gedaan moet worden staat er namelijk in, mét een instructie over hoe dat precies uitgevoerd moet worden. Vervolgens zie je in een oogopslag exact welke taken en/of checks zijn uitgevoerd, door wie dat is gedaan en hoe laat. En welke niet. Dat werkt vele malen beter, sneller en efficiënter.’
Centraal instructie- en informatiepunt
‘Het is een fijne, veel efficiëntere manier van werken. Ook voor onze uitvoerende medewerkers is Apprendo ideaal, want alles wat ze moeten weten om hun werktaak of een bepaalde check goed uit te kunnen voeren, staat er gewoon in. Op één plek.’
Aansluiting op individuele zorg
‘Ja, we zijn in het relatief korte tijdsbestek dat we nu samenwerken, zo’n 3 à 4 maanden, tot dusver heel tevreden over de samenwerking met Apprendo Zorg. Momenteel zijn we samen aan het kijken hoe we de app verder kunnen implementeren, bijvoorbeeld ook als verlengde van het EPD. En hoe meer we in Apprendo integreren – dan denk ik ook aan zaken als dieetgerelateerde taaklijsten, IDDSI-checklists en overdachtformulieren – des te meer hygiëne, kwaliteit én gasttevredenheid we realiseren.’
Veranderde HACCP-regels in de zorg. Wat je móet weten.
Zoals je misschien wel weet, zijn er onlangs belangrijke HACCP-wijzigingen doorgevoerd. Die veranderingen hebben directe gevolgen voor jouw (intramurale) zorgorganisatie.
Apprendo Zorg zette de belangrijkste veranderingen voor je op een rij ↓
1. Uitbreiding van het toepassingsgebied
Deze is opvallend. Want waar eerder de nadruk vooral op de bereiding van voedsel lag, raken de nieuwe regels ook andere zorgaspecten zoals medicijnbereiding en opslag.
2. Risicoanalyse en -beheer
In de herziene HACCP-regels worden zorginstellingen aangemoedigd om niet alleen fysieke risico’s te identificeren – zoals brandgevaar door elektrische apparaten zonder regelmatig onderhoud – maar ook mogelijke gevaren op het gebied van infectiepreventie en medicatieveiligheid. Denk bijvoorbeeld aan onvoldoende handhygiëne, wat kan leiden tot de verspreiding van infecties.
3. Technische integratie
Moderne technologie en zorg gaan niet altijd lekker samen. En dat is zonde, want de nieuwe technologieën bieden een wereld aan mogelijkheden, zonder daarbij de menselijke maat uit het oog te verliezen.
Door (een deel van) processen (op een plek) te digitaliseren en documenteren, creëer je:
✓ Een betere beheersbaarheid
✓ Meer efficiency
✓ En een verhoogde kwaliteit
… wat weer ten goede komt aan de voedselveiligheid en hygiëne. En dat, met het grootste gemak.
Denk aan digitale vastlegging en/of tools voor temperatuurmonitoring, traceerbaarheid van ingrediënten, het registreren van kritieke controlepunten en daarbij horende (digitale) werktaaklijsten en instructies.
4. Training & bewustzijn
De nieuwe regels benadrukken ook het belang van continue training en bewustwording van zorgmedewerkers: dat ze op de hoogte zijn van de mogelijke risico’s, de geldende procedures én eventuele veranderingen in de geldende HACCP-protocollen.
5. Flexibiliteit in protocollen
Te veel regels of een te strikte naleving daarvan kan ook verstikkend zijn, in sommige gevallen niet op de goede manier tot het gewenste resultaat leiden. De nieuwe regels moedigen zorginstellingen aan om HACCP-protocollen op te stellen die flexibel zijn. Regels die kunnen worden aangepast aan de specifieke behoeften en/of omstandigheden van jouw (intramurale) zorginstelling.
Op die manier ontstaat er meer autonomie, waardoor je sneller en beter in kunt spelen op veranderende omstandigheden – zoals een epidemie of andere noodsituatie.
P.S. Meer informatie over de nieuwe regelgeving vind je via de hygiënecode voor voedingsverzorging in zorginstellingen en woonvormen.
Temperatuurcontroles. Ja of nee?
Er is een groeiende discussie over de temperatuurcontroles volgens HACCP. Zijn die nu wel of niet (meer) verplicht? De meningen m.b.t. de nieuwste richtlijnen zijn verdeeld.
❌ Argumenten tegen temperatuurcontroles
Voorstanders van het stoppen met temperatuurcontroles stellen dat met de huidige technieken – zoals moderne koelsystemen en temperatuurregistratietools – de noodzaak voor handmatige controles vermindert.
Ook zouden bepaalde voedingsmiddelen minder gevoelig zijn voor temperatuurveranderingen, waardoor zo’n strikte handhaving van temperatuurnormen (en de daarmee gepaard gaande handelingen) misschien niet altijd gerechtvaardigd is.
✅ Argumenten voor temperatuurcontrole
Voorstanders van het handhaven van temperatuurcontroles stellen dat voedselveiligheid te allen tijde gegarandeerd moet zijn.
Ook blijven veel zorginstellingen de temperatuurcontroles vooralsnog handhaven omdat deze methode – met een jarenlange staat van dienst – decennialang als de gouden standaard gold.
Risicobeheer
Een meer op risicobeheer gebaseerde benadering zou wellicht tot een mooi compromis kunnen leiden. Dus in plaats van vast te houden aan rigide temperatuurnormen, zouden zorgorganisaties meer kunnen focussen op daar waar mogelijke risico’s op voedselgerelateerde infecties liggen. En daarvoor passende maatregelen te nemen.
Mocht er meer duidelijkheid komen over de (noodzaak van) temperatuurcontroles conform HACCP in de zorg, dan lees vind je daar binnenkort meer over op onze website.
Advies
Een niet-gestandaardiseerde aanpak geeft je meer vrijheid – maar brengt ook risico’s met zich mee. Tot er meer eenduidigheid en/of consensus is, adviseren we je om de nieuwste richtlijnen af te stemmen op de specifieke behoeften van jouw zorginstelling.
Heb je daar hulp bij nodig, of denk je dat de digitale HACCP-module in Apprendo je daarbij kan helpen? Laat het ons weten.
We helpen je graag op weg naar maximale voedselveiligheid én operationele efficiency.
5 gouden HACCP tips
We geven je 5 slimme tips voor de HACCP-verantwoordelijke(n) binnen jouw verzorgingsinstelling en/of verpleeghuis. Daarmee tackel je de voedselveiligheid én ben je altijd voorbereid op een (onverwachte) NVWA-inspectie. Honderd procent.
Of gebruik gewoon Apprendo. Dan is alles geborgd, heb je geen tips meer nodig ;)
1. Leid ze op
Zorg ervoor dat al je medewerkers die betrokken zijn bij voedselbereiding en -distributie – inclusief keukenstaff en zorgverleners – op de hoogte zijn van de principes van HACCP en de juiste registratieprocedures. Denk aan trainingen over hygiëne, voedselbewaring en -verwerking én hoe ze die principes eenvoudig kunnen toepassen in hun dagelijkse werk.
Houd het daarbij luchtig, leuk, geef regelmatig praktijkvoorbeelden en focus op de belangrijkste aspecten. Dan blijft de informatie ook echt hangen ;)
2. Wees duidelijk
Zorg voor duidelijke procedures voor het registreren van alle relevante informatie met betrekking tot voedselveiligheid en HACCP.
Denk aan het op een eenduidige, makkelijke manier bijhouden van temperatuurcontroles, reinigings- en desinfectieactiviteiten, leveranciersinformatie en inspecties. De (digitale) documentatie moet gestructureerd, consistent en gemakkelijk te begrijpen zijn voor alle betrokkenen.
3. Zorg voor periodieke controles
Implementeer regelmatige controles en audits om ervoor te zorgen dat HACCP-registraties nauwkeurig worden bijgehouden en dat alle procedures correct worden gevolgd. Dat kun je zelf doen, of door een externe organisatie laten uitvoeren. Leg eventuele bevindingen vast en zorg voor corrigerende acties als dat nodig is.
4. Creëer draagvlak
Betrek je medewerkers bij HACCP. Moedig ze aan om betrokken te zijn, zich verantwoordelijk te voelen als het gaat om voedselveiligheid. Bemoedig dus ook het (al dan niet anoniem) melden van eventuele zorgen of issues, zodat mogelijke risico’s in de spreekwoordelijke kiem worden gesmoord.
5. Blijf verbeteren
Alles kan altijd beter. Ook als het gaat om voedselveiligheid. Dus analyseer de registraties, voer risicobeoordelingen uit om mogelijke verbeterpunten in kaart en aan te brengen.
Door die continue focus op kwaliteitsverbetering, laat je zien dat je er geen doekjes om windt. En haal je er alles uit wat erin zit. Voor iedereen.
6. Zorg voor een goede informatievoorziening & toegankelijkheid
Breng al je HACCP-gerelateerde zaken onder op één centraal toegankelijke, 24/7 benaderbare plek – bijvoorbeeld in een tool als Apprendo Zorg.
Denk daarbij niet alleen aan de HACCP-protocollen en een stukje afdeling/functie gerelateerde (voor)opleiding, maar ook alles rondom de uitvoering – zoals taaklijsten inclusief instructies, invoerlijsten, productregistratielijsten, HACCP-rapportages et cetera.
Zo werkt iedereen veilig, weet jij precies wie wat gedaan heeft én heb je je voedselveiligheid altijd onder controle. Wel zo’n fijn idee.
Apprendo heeft het. Allemaal.
Hoe zorg je ervoor dat al je HACCP-protocollen, overal in één keer up-to-date zijn?
Hoe creëer je een continue focus op voedselveiligheid, meer bewustwording onder je medewerkers?
En hoe zorg je ervoor dat elke medewerker, op elke afdeling, op elk moment exact volgens jouw HACCP- en DKS-protocollen werkt?
Apprendo Zorg tackelt al die uitdagingen. Daarmee ben je verzekerd van minimale juridische en/of financiële risico’s en een maximale gezondheid en veiligheid van je bewoners en medewerkers. En ook met de digitalisering van je HACCP-processen helpen en/of ontzorgen we je graag. Wat wil je nog meer?
Weten wat Apprendo nog meer voor jouw zorgbedrijf kan betekenen?
Wat het je precies aan efficiency en kwaliteit oplevert? 👇🏻
Plan je 100% vrijblijvende demo
En je weet het. Meteen.
